Nie nasza klasa

O Annie Odell usłyszała cała Szwecja, gdy w 2009 r. w ramach projektu „Unknown Woman 340701” performerka usiłowała skoczyć z mostu, pozorując próbę samobójczą. Artystka stanęła przed sądem, trafiła do szpitala psychiatrycznego, a przez media przetoczyła się dyskusja o granicach w sztuce i odpowiedzialności twórcy. „Ona nie jest normalna”, oceniali ludzie „made in IKEA”. Debiutancki film Szwedki prawdopodobnie też nie przypadnie do gustu kolekcjonerom „Słoneczników” pędzla Carrefoura, którzy na sztukę współczesną reagują zgodnym: „Każdy by tak mógł!”. „Zjazd absolwentów” to przewrotny pseudodokument będący rekonstrukcją spotkania klasowego, na które artystka w rzeczywistości nie została zaproszona. Dzięki kamerze mogła jednak naprawić niedopatrzenie znajomych z szkolnej ławy. Zawodowe sukcesy, rodzina na swoim, wybielone zęby i życiorysy – zjazd to dobra okazja, by wśród toastów i plotek zweryfikować szkolną hierarchię i przekonać się, kto ma lepszy pakiet medyczny. Szampańską atmosferę w filmie mąci jednak wtargnięcie Odell, która przypomni zebranym (aktorzy wcielają się w autentyczne osoby) mniej przyjemne chwile sprzed lat. Dorośli ludzie zmierzą się z oskarżeniami o znęcanie się na artystce. Nieuczciwy odwet, ryzykowna autoterapia histrioniczki czy społeczny eksperyment pokazujący, że demokratyczne społeczeństwo nie może się obyć bez kozła ofiarnego? Odell wodzi za nos widzów z równą wprawą jak swoich bohaterów – nie boi się obnażyć siebie, demaskując to, jak zazwyczaj usprawiedliwiamy wykluczenie i przemoc. Podpuszcza, by pokazać, że podświadomie szukamy winy w ofiarach, i by zadać pytanie, czy wina ulega przedawnieniu. Choć po seansie nie zabraknie głosów, że Szwedka jest wariatką, a jej film – obliczoną na kontrowersję manipulacją, to „Zjazd absolwentów” pozostaje jednym z najbardziej inteligentnych i inspirujących tytułów roku. Na kolejne klasowe spotkanie weźcie ubranie na zmianę.

„Zjazd absolwentów”
(„Återträffen”)
reż. Anna Odell
obsada: Anna Odell, Anders Berg, Erik Ehn
Szwecja 2013, 88 min
Stowarzyszenie Nowe Horyzonty, 30 stycznia