Od czasów Karola Szymanowskiego, jednogłośnie uznawanego za najważniejszego twórcę początku XX wieku, muzyka polska rozwijała się gwałtownie, doświadczając licznych transformacji. W rocznicę urodzin kompozytora na półki księgarń trafia publikacja „Muzyka polska po Szymanowskim”, stanowiąca ukłon brytyjskiego muzykologa w stronę kultury muzycznej Polski minionego stulecia.
Muzyka polska po Szymanowskim to opowieść o tym, z jakimi trudnościami mierzyli się kompozytorzy polscy ubiegłego wieku. Adrian Thomas, brytyjski muzykolog, kompozytor i dyrygent, który w latach 60. zafascynował się kompozycjami Lutosławskiego i Góreckiego, przybliża czytelnikom nie tylko bogactwo muzyki kraju nad Wisłą, ale też realia w jakich powstawała. Odnosi się do najistotniejszych punktów zwrotnych historii, jednocześnie ukazując szeroki wachlarz indywidualności opisywanych kompozytorów.
Co odegrało decydującą rolę w kształtowaniu muzyki polskiej minionego wieku?
Thomas nierozerwalnie wiąże twórczość kompozytorską z wydarzeniami, które miały w tym czasie miejsce w Polsce i poza jej granicami. Ukazuje źródła powstawania utworów, sukcesy ich prawykonań oraz późniejsze losy. Ale przede wszystkim zagłębia się w samą istotę dzieł, analizując dogłębnie techniki kompozytorskie, inspiracje oraz dobór instrumentów i głosów.
Autor podzielił książkę na pięć części, w których po kolei podejmuje tematy kluczowe dla historii muzyki polskiej. Wychodząc od analizy muzyki na tle społeczno-kulturowych wstrząsów w międzywojennej Polsce, rozpatruje rolę jaką odegrała Warszawska Jesień i omawia zdobywające popularność techniki kompozytorskie. Rozważa również kwestie tożsamości narodowej polskich kompozytorów i ich postmodernistyczne spojrzenie w przyszłość, wreszcie charakteryzuje instytucje pielęgnujące polską kulturę muzyczną, nowe technologie oraz możliwości kompozytorów w dzisiejszym świecie.
Książka wydana została pierwotnie w 2005 roku pod tytułem Polish Music since Szymanowski. Pisana z myślą o czytelnikach spoza Polski, przez lata służyła za wprowadzenie w tematykę, stanowiąc historyczny, kontekstowy i analityczny przegląd obejmujący ponad sześćdziesiąt lat. W najnowszej edycji wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, specjalnie dla polskich czytelników, autor wzbogacił oryginalną angielską wersję o nowe dodatkowe treści.
Publikacja pióra Brytyjczyka, to propozycja unikalnej perspektywy „z zewnątrz”. Ale czy muzykolog wychowany w zachodniej tradycji jest w stanie prawidłowo odczytać zjawiska zachodzące w twórczości polskich kompozytorów? Czy potrafi odpowiednio wczuć się w otaczającą twórców rzeczywistość, rozpoznać charakterystyczne dla polskiego środowiska cechy i opisać rodzące się w nim zjawiska? Na te pytania pomoże odpowiedzieć tylko wnikliwa lektura książki.
Zdjęcia i źródło: PWM