Dwanaście lat i dwanaście festiwalowych edycji – już tyle lat ma historia Skrzyżowania Kultur. Przed nami kolejny, 13. Festiwal, który od 23 do 30 września wypełni dźwiękami ‘world music’ namioty festiwalowe pod Pałacem Kultury i Nauki. A jaka będzie tegoroczna edycja Festiwalu Skrzyżowanie Kultur? Jak mówią sami organizatorzy na pewno intrygująca, niezwykła, tajemnicza – a to za sprawą prawdziwego kalejdoskopu gwiazd oraz nowych muzycznych propozycji. W programie znaleźli się wybitni artyści z Indii, Kolumbii, Algierii, Mali, Francji, USA, Sierra Leone, Turcji, a także Albanii i Węgier. Jak co roku w ramach tematycznego bloku Sounds Like Poland jeden dzień dedykowany będzie wyłącznie polskim zespołom. Zobaczcie, na co warto się wybrać w tym roku!
Marta Gómez – Kolumbia
Uzdolniona wokalistka, kompozytorka i instrumentalistka reprezentująca młode pokolenie kolumbijskich artystów.
Urodzona w 1978 roku Marta od najmłodszych lat uwielbiała śpiew i muzykę. Jako kilkulatka śpiewała w dziecięcym chórze, którego dyrygentka była pierwszą ważną postacią w muzycznym życiu artystki. Dzięki niej poznała wiele rytmów z południowych krajów Ameryki Łacińskiej, a także zaczęła próbować swoich sił w komponowaniu i solowym śpiewie. Będąc nastolatką Marta marzyła o karierze w muzyce popowej i rockowej, jednak przyjazd do Bostonu na studia w prestiżowej uczelni Berklee School of Music, zmienił jej perspektywę na dalszy rozwój. Postanowiła uczynić tradycyjną muzykę latynoamerykańską swoim atutem, który wyróżni ją spośród innych młodych muzyków. Początkowo oprócz rodzimych kolumbijskich rytmów takich cumbia, vallenato, bambuco czy pasillo, fascynował ją folklor argentyński – zambas, chacareras, tango i milonga. Następnie przyszło zainteresowanie tradycyjną muzyką krajów andyjskich: Peru, Chile, Boliwii.
Wraz ze swoim zespołem Marta Gómez łączy różne elementy typowe dla muzyki latynoamerykańskiej: karaibskie rytmy, andyjskie nostalgiczne melodie, kolumbijskie czy boliwijskie tańce. Wraz ze swoim zespołem znakomicie splata je z latynoskim jazzem, a także popem. Na swój pierwszy album „Solo Es Vivir” (2003) samodzielnie napisała wszystkie teksty i muzykę, tak też konsekwentnie pracowała przy sześciu kolejnych. Wyjątkiem była płyta „El Corazón y el Sombrero” z 2011 roku, prawie w całości zawierająca piosenki do wierszy Federico Garcii Lorki. W swoich tekstach Marta sięga do codziennych ludzkich historii, emocji i nostalgii.
Marta Gómez koncertowała prawie na całym świecie, a jej utwory regularnie znajdują się na kompilacjach z najlepszą muzyką z Ameryki Południowej. Występowała m.in.
Kilkukrotnie była nominowana do nagrody Latin Grammy, a w 2014 roku otrzymała ją za najlepszy album z muzyką dla dzieci pt. „Coloreando”.
Taksim Trio – Turcja
Mistrzowie melodii, improwizacji i nastroju. Ich szczególne znaki to perfekcyjne zespolenie trzech instrumentów i trzech muzycznych osobowości.
Hüsnü Şenlendirici (klarnet), Ismail Tunçbilek (bağlama) i Aytaç Doğan (kanun) to wirtuozi swoich instrumentów i jedni z najbardziej znanych obecnie tureckich muzyków. Wszyscy trzej znali się od lat, byli członkami różnych popularnych zespołów, jednak w 2007 roku postanowili połączyć swoje talenty jako trio. Ich wydany w tym samym roku debiutancki album „Taksim Trio” odniósł w Turcji ogromny sukces, a także otworzył im drzwi na światowy rynek world music. Słuchaczy zachwyciło przenikanie się w ich muzyce różnorodnych wpływów: od jazzu i bliskowschodniej muzyki cygańskiej przez otomańską klasykę, do tureckiej popularnej arabeski i popu. Przede wszystkim jednak Taksim Trio imponowało zarówno perfekcją we wspólnym zgraniu jak i indywidualnym kunsztem każdego z muzyków.
Po kilku latach intensywnego koncertowania na całym świecie i krótkiej przerwie w działalności, artyści powrócili w 2013 roku albumem „Taksim Trio 2”. Kontynuowali na nim wypracowany przez siebie styl, opracowując zarówno klasyczne tureckie utwory, jak też własne kompozycje oraz przeboje gwiazd tureckiej piosenki: Sezen Aksu czy Orhana Gençebaya. Na najnowszej płycie „Ahi” (2016) Taksim Trio sięgają również do wątków muzyki flamenco, a nawet do twórczości Johna McLaughlina.
Nieustającą inspiracją dla zespołu Taksim Trio jest Stambuł, jedno z najpiękniejszych miast na świecie i kulturalne centrum Turcji. Natomiast taksim to nie tylko nazwa głównego placu i serca tego miasta, ale również termin oznaczający improwizację – najwyższą formę tureckiej sztuki muzycznej. Muzyka Taksim Trio to również odzwierciedlenie niezwykłego klimatu Stambułu, będącego tyglem kulturowym i pomostem (także dosłownym) pomiędzy Europą, a Azją.
Klarnecista Hüsnü Şenlendirici pochodzi z muzycznej rodziny, na klarnecie i na trąbce grali jego ojciec i dziadkowie. Po zakończeniu nauki w Konserwatorium Muzyki Tureckiej w Stambule początkowo grał w zespole ojca, a w 1996 założył grupę Laço Tayfa, z którą odniósł międzynarodowy sukces (m.in. dzięki płycie nagranej wspólnie z nowojorskim Brooklyn Funk Essentials). Występował prawie ze wszystkimi legendami tureckiej muzyki popularnej, brał udział w nagraniu kilkudziesięciu płyt, wydał również kilka solowych albumów. Regularnie występuje w muzycznych programach tureckiej telewizji TRT, a w swoim kraju ma status prawdziwej gwiazdy.
Ismail Tunçbilek gry na bağlamie uczył się przede wszystkim u swojego ojca Sabriego. Pod koniec lat 90-tych muzyczne podróże do Egiptu, Izraela i do innych krajów Bliskiego Wschodu oraz spotkania z tamtejszymi muzykami pozwoliły mu wykształcić swój indywidualny styl gry i zachęciły do komponowania. Współpracował również z artystami hiszpańskimi, m.in. z Paco de Lucią i Carlosem Beneventem. Obecnie jest jednym z najlepszych na świecie wirtuozów nowoczesnej bağlamy, tworzy również muzykę do filmów i seriali.
Aytaç Doğan zaczął grać na kanunie jako dwunastolatek. Niedługo później grywał już z ikoną tureckiej muzyki popularnej Ibrahimem Tatlısesem i na dworach arabskich szejków. Oprócz technik tureckiej muzyki klasycznej, w swojej grze wykorzystuje też wątki jazzowe, bluesowe, muzykę cygańską i latynoską. Jego styl był nowością na scenie muzyki tureckiej i doczekał się wielu naśladowców. W 2012 roku wydał solowy album „Deva”.
Purbayan Chatterjee – Indie
Jeden z najlepszych sitarzystów młodego pokolenia, kontynuator stylu słynnej gharany (szkoły) Maihar, do której należeli m.in. Ravi Shankar i Nikhil Banerjee.
Urodzony w 1976 roku Purbayan gry na sitarze uczył się od swojego ojca, Shri Parthapratima Chatterjee, ucznia słynnego Nikhila Banerjee. Muzyczna relacja między ojcem a synem doskonale wpasowała się w północnoindyjski model nauki w gharanach, który zakłada totalne uczestnictwo w muzyce i kulturze. To również naśladowanie swojego mistrza nie tylko na scenie, ale również poza nią, studenci bardzo często mieszkali w domach nauczycieli, pomagając im w codziennych obowiązkach. Najstarsze gharany działają nieprzerwanie od kilkuset lat i bardzo często obejmują wiele pokoleń poszczególnych rodzin muzyków. Gharana Maihar jest stosunkowo młoda, założył ją w I połowie XX wieku mistrz sarodu Ustad Allauddin Khan, jednak jest jedną z najważniejszych obecnie szkół klasycznej ragi.
Chatterjee zadebiutował na scenie już w wieku 5 lat, a jako 15-latek został wyróżniony przez Prezydenta Indii tytułem Najlepszego Instrumentalisty Kraju. Otrzymał również nagrodę Aditya Vikram Birla, przyznawaną wyrózniającym się artystom w muzyce i w teatrze. Wielokrotnie nagrywał dla All India Radio oraz otrzymywał najwyższe muzyczne nagrody przyznawane przez tę rozgłośnię. Purbayan występował w najbardziej prestiżowych salach koncertowych świata, regularnie koncertuje na największych festiwalach, nie tylko poświęconych klasycznej muzyce Indii czy world music, ale również jazzowych i z muzyką filmową. Jego mistrzem i wzorem do naśladowania jest nauczyciel jego ojca, Pandit Nikhil Banerjee.
Purbayan Chatterjee szybko dał się poznać jako mistrz nie tylko klasycznej ragi, ale również jako artysta, który łączy swoje muzyczne doświadczenia z innymi gatunkami, szczególnie z jazzem. Jest członkiem grup Shastriya Syndicate, Clasicool i Stringstruck, interpretujących klasyczną muzykę północnych Indii we współczesnym stylu. To również autor wielu filmowych piosenek i wokalista. Na muzykę patrzy przez pryzmat teorii dziewięciu ras, która jest sercem indyjskiej estetyki. Purbayan zaprojektował również nowoczesny „sobowtór” indyjskiego sitaru. DWO to instrument, którego cechą jest jedność w dwoistości: jak podkreśla artysta, tradycja łączy się w nim z nowoczesnością, brzmienie akustyczne z elektronicznym, dawność z nowością, a etniczny charakter z ze współczesnym miejskim kosmopolityzmem.
Ranjani & Gayatri – Indie
Słynny siostrzany duet, znakomicie interpretujący południowoindyjską muzykę karnatycką.
Ranjani i Gayatri to artystki wszechstronne: obie siostry są mistrzyniami karnatyckiej sztuki wokalnej i gry na skrzypcach, obie również komponują. Urodziły się w Palakkadzie w stanie Kerala w rodzinie o bogatych muzycznych tradycjach. Ich talent ujawnił się, kiedy były małymi dziewczynkami, a jako kilkulatki trafiły na naukę gry na skrzypcach do mistrza Sangity Bhooshanama Prof. T.S. Krishnaswamiego. W procesie edukacji uczestniczyli również rodzice – lekcje śpiewu siostry pobierały u swojej matki, karnatyckiej śpiewaczki Smt. Meenakshi.
Zadebiutowały jako skrzypaczki w 1986 roku w Mumbaju (Ranjani miała wówczas 13, a Gayatri 10 lat). Dorastając akompaniowały na skrzypcach największym mistrzom wokalnej muzyki karnatyckiej, takim jak Damal Krishnaswamy Pattamal czy Mangalampalli Balamuralikrishna. Można je było również usłyszeć w najlepszych sabhas – salach prowadzonych przez organizacje upowszechniające muzykę i organizujących koncerty. W 1993 roku siostry przeprowadziły się do Ćennaju, mekki muzyki karnatyckiej, gdzie po pewnym czasie zaczęły pobierać lekcje śpiewu u mistrza Padmy Bhushana P. S. Narayanaswamiego. W roku 1997 pierwszy raz wystąpiły jako wokalistki i do dziś uważane są za jeden z najlepszych żeńskich duetów wykonujących muzykę południowych Indii. Słuchacze cenią je za perfekcyjne zespolenie głosów, bogatą paletę technik ornamentacyjnych i wyobraźnię muzyczną. Śpiewają w wielu językach, m.in. w sanskrycie, hindi, marathi, tamilskim i gudżarati. Niektóre z utworów śpiewanych przez Ranjani i Gayatri na koncertach to ich własne kompozycje utrzymane w klasycznych formach – sławiące boga Vithobę abhangi, uduchowione bhajany, radosne i lekkie thukkady.
Ranjani i Gayatri otrzymały większość najważniejszych nagród przyznawanych indyjskim artystom. Przez wiele lat były również stypendystkami indyjskiego rządu. Wydały kilkanaście albumów i koncertowały prawie na całym świecie. Do Polski przyjadą po raz pierwszy.
Aziza Brahim – Sahara Zachodnia
Aziza Brahim to głos uchodźców i wszystkich tych, którzy nie mają swojego miejsca na Ziemi. Matka artystki będąc w ciąży uciekła z rodzinnego El Aaiun na Saharze Zachodniej, która zaczęła być okupowana przez Marokańczyków. Aziza urodziła się obozie dla uchodźców Sahrawi w algierskim Tindouf, nigdy też nie poznała swojego ojca, który pozostał w okupowanym kraju.
W tych trudnych warunkach muzyka stała się dla niej sposobem na wyrażanie swoich emocji i sprzeciwu wobec rzeczywistości. Światełko w tunelu pojawiło się, kiedy jako 11-latka dzięki uczniowskiemu stypendium wyjechała na Kubę. Jednak trafiła na czas głębokiego kryzysu ekonomicznego na wyspie – po siedmiu spędzonych tam latach postanowiła poświęcić się muzyce i wróciła do obozu, w którym się urodziła.
Kariera Azizy rozpoczęła się w 1995, kiedy wygrała pierwszy narodowy konkurs piosenki w Saharze Zachodniej, kraju wciąż nieuznawanym przez większość państw świata. Po sukcesie dołączyła do Narodowego Zespołu Saharawi, z którym jeździła na trasy koncertowe w Mauretanii i Algierii. W 1998 wokalistka zaczęła współpracować z saharyjską grupą Leyoad i występować wraz z nią w Europie, a dwa lata później wyemigrowała do Hiszpanii, w której mieszka do dziś. Tam zaczęła realizować swoje muzyczne wizje, rozszerzając je o jazz, rock, funk czy bluesa. W tym celu założyła międzynarodowy zespół Gulili Mankoo, złożony z muzyków z Sahary Zachodniej, Hiszpanii, Kolumbii i Senegalu, z nim również nagrała w 2008 roku swoją pierwszą solową EP „Mi Canto”. Cztery lata później wydała album „Mabruk” (2012), który poświęciła swojej babce, saharyjskiej poetce Lkhadrze Mabruk.
Dla Azizy Brahim bycie artystą, to również odpowiedzialność. Teksty wielu jej piosenek opowiadają o sytuacji uchodźców, niesprawiedliwości społecznej czy agresywnej polityce międzynarodowej. Śpiewa je w swoim ojczystym języku Hassaniya, podkreślając, że ich adresatem jest przede wszystkim lud Sahrawi. Akompaniuje sobie przy tym na bębnie tbal, tradycyjnym instrumencie saharyjskich plemion. Na najnowszym albumie wokalistki, „Abbar el Hamada” swoje gorzkie słowa kieruje ona m.in. do marokańskiego rządu, który w latach 80-tych wybudował „otwartą ranę Sahary” – mur o długości ponad 2,5 kilometra, oddzielający Maroko i Saharę Zachodnią.
249 komentarzy